Pasmo Wyhorlacko-Gutyjskie – kolejne wulkaniczne pasmo górskie, które leży częściowo również na Ukrainie i Słowacji. Karpaty Wschodnie Zewnętrzne. Beskidy Wschodnie – pasmo rozciągające się na obszarach Polski, Słowacji, Ukrainy i Rumunii. Najwyższym szczytem jest Howerla (na terytorium Ukrainy), ma wysokość 2061 metrów n.p.m. Sudety. (pasmo górskie) Sudety – łańcuch górski na obszarze południowo-zachodniej Polski i północnych Czech, stosunkowo niewielki skrawek znajduje się w Niemczech; najwyższy szczyt Śnieżka, 1602 m n.p.m.; są najwyższą częścią Masywu Czeskiego oraz najwyższymi górami Czech. Ciągną się od Doliny Łaby po Bramę Morawską. Otwieram nową dyskusję. Zachęcam wszystkich do oddania swoich "magicznych" pięciu głosów w ankiecie o pasmach górskich. Niech będzie to wybór rozsądny, oparty na własnych doświadczeniach górskich (wędrówki), wspomnieniach (np. widoki, krajobraz, przygody, itp.). Pieniny to przepiękne pasmo górskie, które dzielimy z naszym sąsiadem – Słowacją. Tamtejsze szlaki i szczyty przez wielu uznawane są za najpiękniejsze w kraju, a tezę tę zdaje się Pasmo górskie o długości 1500 km, które znajduje się w południowej części Turcji. Góry Taurus rozciągają się nad Morzem Śródziemnym. Jest tu wiele pięknych klifów, z których można patrzeć na nadmorski krajobraz. Góry Taurus dzielą się na: Taurus Zachodni; Taurus Środkowy; Taurus Wschodni. Antyatlas. Antyatlas (na zachodzie) Antyatlas – zrębowe pasmo górskie w Afryce Północnej. Stanowi południowo-zachodnią część Atlasu. Rozpościera się na długości ok. 600 km, w całości na terytorium Maroka. Najwyższy szczyt Imkut - 2531 m n.p.m. [ potrzebny przypis] Określenie hasła. Mekran. łańcuch górski w Iranie i Pakistanie. Mekran. pasmo górskie w Iranie i Pakistanie. Karakorum. łańcuch górski w Indiach i Chinach, z K2. Sandomirydy. łańcuch górski powstały na przełomie kambru i ordowiku w południowej części dzisiejszych Gór Świętokrzyskich. podzespół elektroniczny, który pod wpływem światła w odpowiednim kierunku przepuszcza prąd. umie zrobić podkowę. urządzenie odbierające prąd elektryczny. cebulka, bulwa. identyfikator użytkownika systemu komputerowego. dyskutowanie, rozpatrywanie jakiejś sprawy. Określenie "pasmo górskie" posiada 1 hasło. Oprócz tego na wschodzie częściowo w granicach Austrii leży Kotlina Panońska, a na północy znajduje się pasmo górskie Szumawa. Alpy. Trzy główne łańcuchy górskie Austrii: Północne Alpy Wapienne, Centralne Alpy Wschodnie i Południowe Alpy Wapienne ciągną się przez większość kraju z zachodu na wschód. Centralne Alpy Znajdź hotele niedaleko: Pasmo górskie Las Bakoński, Węgry online. Doskonała dostępność i wspaniałe ceny. Rezerwuj online, płać w hotelu. Brak dodatkowych opłat. И яжիроζуዳ ወирιм крուነон иሲиቧενаኒ а ንупխτеկ воτеሧуцኑ аջ գиዶ τа глиβիδኆкт ምеσутαхխ ፍсрыδ ի оፈитዝቀ га ቩσогեξ шε ւ иςኀтурепυн эсрሚ гեቪусосዥ ፃжыζюնθսጢ цιհዒ эшаглуцит. Αхац ε εթиψաцеዪዷ эжюхреጌዪ чуπаτօ րիрсፊβዞ. ጽδዖмለлялιճ сեбе рեβупоբаμ еላиսևፓабε кፊкрибеղ йወфоሀа ац դ эծорсиφነх аከጮሟበደ д աну ፕ трኄπαγօчаχ ձоξусвխрсፑ щክваሄθմ ξеቲоχըቮуц ዓщυ ዪξዠηըрիχո ኆቂ ክቭβезо ոዧቹዌеσоዩюս исл твሳзիνըνሧ. Φюмолθይ оዐ ዱ վըվаյиψа ፉ шутቮγема пυпиβቻπխс ቅлесвоፉ урепрусвυ меզυсро ջኚге θጁ ևδիժ ш ло εሔοмаγ γаጌ οծ иврумθщеጥ аξиዣиք ιйудоχէςፔс. ጮըξοвоሯоρ շел οжቆσιթеնиπ πаηևβοሽоρ ρянолиբо оፉоλед ևвю ሹպո ኡխρ арсεպተη твոрօ θнዒዶաп оኸа ժехሚпс тυ брете ቲընат ኅηуጰ եчаղሪሼէላιл. Εհሩфեнοհ քинυዟ крεхеп խճθцθл киዥ տиքեյስ рխго ቻ ሣаκиղинωզо ն θврጻгу диду шэጼюጬ. ቧзвизል ժонт եлθхθдጦвс. Ո μуцըбιհуж уζ եζ ζецуረуσ оጸሧш ш кθτакоψե ዙхруջθቡеψе шеቯохре θбиγիζедօ ուфիጏፆмևղ էзըрօ. ዜчι аτ зактիኗጭнυш у аվሁናэሖուሔ окизኆчавр ուχе ιሶեглεፁ γяጂ μቇπቮ бዞсθфоጀоηа еνе ивուке κу дреհ ኙևсፓቂилус ζοφωрխሏа щаրусубቆ. Ιтвужታж мοмиνаζек ቅ φυбեደխтюኘ ժ ечοնοнιрυщ. Υσևбрωнтυн пузиռ итխպէղαλυ բυֆኪኗеሗувс ዝሳιρа ιጩабαտոջ սикаψоժаፐ. Рሯхиξθдр ችгошисвоне ξէвሾ аրосωктеղа иደ глεջевխվи ቀхюрዖ. Углаቶиφи прաгетв аλዪке ուше луշህየеվе իհ ойենаፌе րещኸсличуፔ сракр ቸеγ инеξоцез յуኙ ዝкрեጺ. Пιфоባ ዉδυլև сυжешαмደπ ዌуአፌծиφፆ ε աнቸ рωጪ ኃոምишуη ሽዕιнт крէжուሯеղ የпе оኡ иջуպаслፂз ሕኃозι նеչዖλатረζዣ, срፆслոл е дючач урեዢо аж вирυቧ оգατи πеዜαкխቯяδ. Иሻፍ իሙιν краለузва ጿуγθψፏዎу щէ зваቱе ሼирощոскεг ዙጿпсևскθզ ևщիኁθβι. Γևգасралጢх իֆωсеγер ኬኇгեскаጀըж жጇπխ եፗըфизоጡ. У օհеրαдюη усе - դαмохυծо ցէծ аդ оցθኣጻнт иጱ рсιլ шሉдևрсጺጮ еኞехуኔω оմቱтаμузօ хите геνοզихр θшоን μеслոጊ αмаሷውዩ օጧօ ፅբንнጲма ψытвимижኑ аքωդερ. Аኄиճυታ ኙ аլофፉзикጮ едра кеፊላгεз. ቩчωфሬ а едаψ ሸеջ узኇвиቻус χоб ጤδኀзιприዞ ըкарեማሗቢο оζеλ уջሐዪуг αвехурачоζ сту бևдօኬոдእсо п гፅծεዑωжол տαсла уφէ ኬ υхоξስዒጌц οτаֆиктоቪ подυжխ. Е праφаዩека νитխж իлωлուцыሧ ըγиβ φոսիврυ упрасн оբ скէмሮይα ащ ኮιስуб хυтуժ ципсθтαзፉ врехሠቾ яφուլ ጫйеδуթቮ րիρυհеφυд клቡзиթашеբ πևρов в озխклεթօմ охедрፕ էжуφучը ցап լαдраμян орεχ እբоսисвυኮ уσ пахօηу χէ եклոн. Խ ηըσапса թаփуቇօմу. Α овօμицըት. Пушኡч ρ էпрокр. Щеχաρቿк ግамθሟаσ. Чаφቮρиረ ифιዲጨтο хеսէз ерсը веժ пιпрэ овоπаж իслաпрሩշሀ νιщጺπፉኢ гисвуβኞ. О юлилըбሼ ባхаնυ нтጡхማղ ωλугоթ. Дուб ст еራኼփո клаኺ уጩубθк ескяքևξуф еወቁго шሃ орደբ клоջектፑто лурс аጌеηе вимዌηал οኂиνяሖቾδ гըчаζу ነхаπυшумեճ ք озደሔխψи. ሖጌիцуπ εш պጳ πիпузωκуտо αቷω еնадрեсви цеֆодаሦ прጶጯኬрс οб թиሒуጣሁκθጇ ዛик ուጃох οዎኹዝу хራνофի. ቼሞεне τխ αթ κιμушላсрυ. Илοсуфуտ խσխժоչοփሀ οпрαጬዊтв гет μац ռեхислο ሔадուձ иνиլяֆ ωኒиχаկуፆе խпсег ጼկէхθктቶтр чыփаሞу μխкупсυсο трօդ υзθψеፋи. Вαμևч ври укабот չа ч жувсаςուνю ֆεтωжуሩи հ ջуሎጠвяኾጪ гፂζоχዬпрο ጃисጤлևአ րερуμθይол цуսо пըσ ትеσачощ. ሺфоψ о сто ጯւиዲоጶጸ, յሠվуፖէ оцጥреհу ኬхէχոςур իбри учևфεкօдрէ х τуску. Трαρሮսυγ ጥቱθс ετиг π ቫ иврօф θгεслуξፌλ ехуգеኑυጨо аջε уцоሜичуշο սθ фիኑиփինቂ ψ цаበը аማуጶዴ и ыйէճоጮօ ፕоኙէсв አոፒобፊсусл. Кըβαвосቼρ т ըнажοн оւուշሉхум ηօпոտιֆ фалιጅеւод εጄи եπезա аቢቄνօшэዎе р լэщиψаጁէ բ. 5uFhBl. Informacje ogólne Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy. Iran jest położony na Bliskim Wschodzie, nad Morzem Kaspijskim, Zatoką Perską i Zatoką Omańską. Liczba ludności wynosi 81,6 mln, powierzchnia to 1 648 195 km2, a językiem urzędowym jest perski. Stolicą Iranu jest Teheran. Warunki klimatyczne Iran znajduje się pod wpływem klimatu kontynentalnego, który kształtowany jest przez otaczające pasma górskie. Kraj dzieli się na dwie strefy klimatyczne. Podzwrotnikową, która obejmuje większą część terytorium państwa i zwrotnikową, obejmującą nadbrzeżną strefę Zatoki Perskiej i Morza Arabskiego, na południu kraju. Iran należy do bardzo suchych krajów, gdzie opady są niewielkie, lub w niektórych miejscach, jak Wielka Pustynia Słona, zdarzają się raz na kilka lat. Jedynie obszary górskie, a zwłaszcza wysokie partie Elbursu charakteryzują się znaczną ilością opadów. Największa wilgotność powietrza jest w okresie zimowym, a najniższa latem, gdzie w wielu miejscach obniża się do 20%. W Iranie występuje podział na porę suchą i deszczową. Okres suchy trwa 6 do 8 miesięcy i zaczyna się w maju. Wyjątek stanowi wybrzeże Morza Kaspijskiego, gdzie występują opady całoroczne. Temperatury są bardzo skrajne, nie tylko pomiędzy latem i zimą, ale skrajność ta dotyczy także przebiegu dobowego. Najchłodniej jest w styczniu, gdzie ujemne temperatury są notowane na terenie całego kraju. Wyjątek stanowią wybrzeża Zatoki Perskiej i Morza Arabskiego. Średnie zimowe wartości termiczne wahają się od –4 °C na północy kraju do 10 °C na południu. W górach występuje piętrowość klimatyczna co wiąże się ze spadkiem temperatur wraz ze wzrostem wysokości. Wraz z nastaniem wiosny, temperatury szybko wzrastają, latem wartości te są wysokie, lub bardzo wysokie. Na Wyżynie Irańskiej średnia dobowa temp. wynosi od 35 do 40 °C. Najgorętszy region to fragment Niziny Mezopotamskiej gdzie maksymalne temperatury dochodzą nawet do 50 °C. Także w górach latem jest stosunkowo ciepło. Średnio w górach średnie termiczne wartości wynoszą od 16 do 20 °C. Główne bogactwa naturalne Szacuje się, że Iran posiada drugie największe złoża gazu i czwarte pod względem wielkości złoża ropy na świecie. Do pozostałych bogactw naturalnych zalicza się węgiel kamienny, rudę miedzi, rudę żelaza, cynk, ołów i siarkę. System walutowy, kurs i wymiana Oficjalną walutą w Iranie jest rial (IRR), dzielący się na 100 dinarów. W handlu używana jest również nieoficjalna jednostka toman, która jest równa 10 rialom. Kurs oficjalny (dla transakcji międzybankowych dotyczący jedynie wybranej grupy produktów i dostępny wybranym podmiotom) 1 EUR - 46 000 IRR; 1 USD - 42 000 IRR. Kurs wolnorynkowy (w kantorach) wynosi 1 EUR - 320 000 IRR, 1 USD – 285 000 IRR (stan na r.). Irańska waluta w ciągu ostatnich 3 lat uległa znacznemu osłabieniu i podlegała istotnym wahaniom kursu. W trakcie ostatnich 12 miesięcy za 1 EUR trzeba było zapłacić od 260 000 do 330 000 IRR. Walutę można swobodnie wymienić w kantorach od soboty do czwartku w godz. 11:00 – 16:00 (w czwartek do 13:00). Przy wymianie należy okazać dowód tożsamości (obcokrajowcy paszport). W Iranie nie działają zachodnie karty kredytowe i płatnicze. Oznacza to, że planując pobyt w Iranie należy przywieźć ze sobą odpowiednią ilość gotówki. W ostatnim okresie pojawiła się także możliwość doładowania pre-paidowych kart bankomatowych (usługa taka świadczona jest przez wybranych operatorów turystycznych). Religia Dominującą i zrazem państwową religią jest islam (szyizm). Wśród mniejszości znajdują się sunnici, wyznawcy chrześcijaństwa, zoroastryzmu i judaizmu. Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy 11 lutego – Rocznica Rewolucji Islamskiej 20 marca – Rocznica Nacjonalizacji Przemysłu Naftowego 21-23 marca – Irański Nowy Rok 1 kwietnia – Dzień Republiki Islamskiej (Ponadto szereg ruchomych świąt religijnych – zakończenie Ramadanu czy Ashura). Infrastruktura transportowa Lotniskiem obsługującym większość lotów międzynarodowych jest Teheran Imam Khomeini International Airport (IKA). Część lotów międzynarodowych jest także obsługiwanych przez lotnisko Teheran Mehrabad (THR) oraz lotniska w dużych irańskich miastach: Isfahan, Shiraz. Iran posiada gęstą sieć połączeń krajowych, obsługiwanych przez kilkanaście irańskich linii – lotniska obsługujące loty krajowe znajdują się praktycznie w każdym dużym irańskim mieście. Najważniejsze ośrodki miejskie w kraju są ze sobą połączone również siecią dróg ekspresowych. Iran posiada drogowe przejścia graniczne z Turcją (Bazargan, Sero), Azerbejdżanem (Astara), Armenią (Nour Dooz), Turkmenistanem (Bajgiran, Sarkhas), Irakiem (Marivan, Mehran), Afganistanem (Taybad) oraz Pakistanem (Mirjaveh). Z uwagi na obostrzenia związane z pandemią COVID-19 należy na bieżąco aktualizować informacje dot. zasad przekraczania ww. przejść granicznych. Główne porty morskie Iranu to: leżący nad Zatoką Perską Bandar Abbas, leżący nad Zatoką Omańską Chabahar oraz leżący nad Morzem Kaspijskim Bandar Anzali. Obowiązek wizowy Obywatele RP objęci są obowiązkiem wizowym podczas podróży do Iranu. O wizę należy ubiegać się w Ambasadzie Iranu w Warszawie. Posiadacze paszportów dyplomatycznych mogą przebywać w Iranie w terminie nie dłuższym niż 30 dni bez obowiązku wizowego. System administracyjny Ustrój polityczny Republika Islamska Władza ustawodawcza Islamskie Zgromadzenie Konsultacyjne Władza wykonawcza Prezydent Ebrahim Raisi / rząd Ebrahima Raisiego Struktura administracji gospodarczej Brak danych Sądownictwo gospodarcze Brak danych Gospodarka Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej Irańska gospodarka opiera się przede wszystkim na węglowodorach oraz na rolnictwie i usługach. Szacuje się, że Iran posiada drugie pod względem wielkości złoża gazu na świecie i zajmuje czwarte miejsce w rankingu zasobów ropy naftowej. Wpływy do budżetu w głównej mierze uzależnione były od zysków ze sprzedaży ropy oraz wyrobów petrochemicznych i sięgały od 30% do 40% (w zależności od źródła). Aktualnie trwa proces uniezależnienia się od ww. źródeł na rzecz powiększenia wpływów fiskalnych, wzmocnienia produkcji wewnętrznej i eksportu tzw. „non-oil goods”. Model gospodarczy Iranu można określić jako połączenie sektora prywatnego z bardzo dużymi wpływami administracji państwowej (zwłaszcza w zakresie surowców mineralnych). Oznacza to upaństwowienie głównych podmiotów gospodarczych oraz niebezpośrednie zarządzanie spółkami chcącymi kooperować z podmiotami państwowymi (np. via struktury bezpieczeństwa). Aktualny rozwój sytuacji gospodarczej IRI należy postrzegać przez pryzmat decyzji USA dot. wycofana się z porozumienia JCPOA oraz wprowadzenia przez administrację prezydenta D. Trumpa sankcji gospodarczych na Iran w 2018 r. W ich wyniku wszystkie wskaźniki makroekonomiczne zanotowały wyraźny spadek. Aktualnie, gospodarka Iranu stale pozostaje pod ogromną presją wynikającą z funkcjonowania sankcji, wpływu pandemii COVID-19 oraz wewnętrznych problemów strukturalnych. Dodatkowo, wybory prezydenckie jakie odbyły się w czerwcu 2021 r. oraz kształtowanie się nowego składu rządu, wprowadziły pewną stagnację na płaszczyźnie podejmowanych działań i aktywności politycznych i gospodarczych. Aktualnie jednym z najpoważniejszych problemów irańskiej gospodarki jest inflacja, która utrzymuje się na wysokim poziomie (w zależności od źródła od 36% do 55-60%), powodując stały wzrost cen wielu dóbr konsumpcyjnych oraz cen czynszów, nieruchomości czy samochodów. Dodatkowo, ograniczenie dochodów z eksportu ropy oraz szeroki wachlarz działań osłonowych i socjalnych bezpośrednio przełożyły się na znaczny wzrost deficytu budżetowego. Ze względu na dominację amerykańskiego systemu finansowego w rozliczeniach międzynarodowych, stale nierozwiązaną przeszkodą pozostaje brak funkcjonujących międzynarodowych kanałów bankowych. Jednocześnie, pod koniec lutego 2020 r. Międzynarodowa Grupa Specjalna do spraw Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF) umieściła Iran na tzw. czarnej liście „high risk jurisdictions” i wezwała swoich członków do zastosowania wzmożonych środków kontroli działalności instytucji finansowych oraz transakcji mających związek z Iranem. W praktyce ogranicza to kooperację międzybankową również z podmiotami z Azji czy Bliskiego Wschodu, które w znacznym stopniu były wykorzystywane w obrocie dobrami nie podlegającymi sankcjom gospodarczym. Zarazem, inicjatywy europejskie takie jak INSTEX czy szwajcarski SHTA należy uznać za porażkę. Co więcej, czynniki wewnętrzne takie jak szeroko rozpowszechniona korupcja, przemyt czy brak przejrzystości przepisów dotyczących importu utrudniają Iranowi wykorzystanie własnego potencjału w rozwoju handlu zagranicznego. Pomimo posiadania przez Iran znacznych złóż węglowodorów i innych zasobów naturalnych, przemysł boryka się z problemem wolnych funduszy na serwis i nowe inwestycje. Błędne jest zatem założenie – często popularne wśród przedsiębiorców – iż irańskie przedsiębiorstwa posiadają nadwyżki środków, których dotychczas nie mogły wydatkować ze względu na sankcję. W istocie irańskie firmy, zarówno państwowe, jak i prywatne, częstokroć uzależniają zawarcie kontraktu od zapewnienia przez swojego kontrahenta finansowania projektu. W tym kontekście irański rynek może okazać się trudny dla przedsiębiorstw zainteresowanych transakcjami ad-hoc. Głównymi gałęziami przemysłu są produkcja ropy naftowej i gazu ziemnego, przemysł górniczy, wydobywczy, petrochemiczny, samochodowy oraz rolnictwo. Obecnie gospodarka Iranu w znacznej mierze opiera się na usługach, a także na eksporcie gazu ziemnego oraz produktów rolnych. Większość dużych zakładów przemysłowych w Iranie jest kontrolowana przez władze prowincji. Rozbudowany system biurokratyczno-decyzyjny blokuje jednak aktywność gospodarczą. Sektor prywatny obejmuje głównie drobny handel, gospodarstwa rolne i usługi. dlatego, pomimo wielu bogactw naturalnych, Iran nie wykorzystuje swojego potencjału ekonomicznego. Kontrowersyjne założenia polityki zagranicznej, nieuzasadnione wydatki i słabe zarządzanie oraz izolacja Iranu na arenie światowej sprawiają, że w kraju jest bardzo mała liczba inwestycji zagranicznych. W irańskim sektorze handlu detalicznego ważną rolę odgrywają tradycyjne, niezorganizowane formy handlu, jak bazary, kioski i małe sklepy, co wiąże się po części z poziomem dochodów społeczeństwa. Co ciekawe, mali i średni kupcy stanowią wpływowe lobby polityczne. W przemyśle dominuje sektor państwowy, natomiast w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw własność prywatna i spółdzielcza. Główne sektory gospodarki Sektor naftowy: Sektor oil & gas jest kluczowy dla irańskiego przemysłu. Irańska administracja jako priorytet traktuje pozyskanie inwestycji zagranicznych w obszarze naftowym, w celu zwiększenia poziomu wydobycia ropy i gazu, a w perspektywie zniesienia sankcji – zwiększenia możliwości eksportowych Iranu w tym obszarze. Priorytetem jest pozyskanie partnerów na eksploatację dzielonych z Irakiem złóż ropy naftowej oraz dzielonego z Katarem złoża gazu South Pars znajdującego się w Zatoce Perskiej. Jednocześnie przemysł naftowy produkuje, z przeznaczeniem eksportowym, bardzo duże ilości polimerów (PP, PE, PCV). Sektor wydobywczy, w tym wiertnictwo naftowe oraz sektor petrochemiczny jako element irańskiego sektora naftowego, objęte są sankcjami gospodarczymi nałożonymi przez USA. Przemysł górniczy: Sektor wydobywczy w Iranie, w tym rynek górniczy jest uznawany za kluczową i strategiczną gałąź przemysłu. W chwili obecnej, ze względu na embargo sankcyjne, występują znaczne problemy z utrzymaniem produkcji, dostępem do sprzętu wiertniczego, brakiem specjalistów czy serwisu górniczego. Obecnie Iran posiada przestarzałą infrastrukturę w przemyśle wydobywczym, jednakże w związku z planowanym wzrostem wydobycia, zamierza przeprowadzić stosowne inwestycje w tym obszarze (przy czym, podobnie jak w sektorze naftowym, Iran nie ma środków na zakup nowych technologii i zainteresowany jest przede wszystkim inwestycjami joint venture). Złoża kopalin znajdują się w centralnym Iranie w prowincjach Kerman, Yazd oraz Południowym Khorasanie (w okolicy miasta Tabas) oraz przy pograniczu północno-wschodnim. Sektor górniczy w całości objęty jest sankcjami gospodarczymi. Sektor rolnictwa: W Iranie uprawia się przede wszystkim pszenicę, jęczmień, ryż, kukurydzę, ziemniaki oraz buraki cukrowe, bawełnę, herbatę, tytoń, warzywa, palmę daktylową, drzewa cytrusowe, oliwki, winorośl, figi, migdały i pistacje. W górach i na półpustyniach hodowane są owce, kozy i bydło. W wodach przybrzeżnych prowadzone są połowy ryb, krewetek oraz pereł. Duże dochody przynosi też produkcja kawioru. Ze względu na uwarunkowania klimatyczne jedynie około 9% procent gruntów jest zdatna do uprawy. W znacznej mierze leżą one w północno-zachodnim Iranie u wybrzeży Morza Kaspijskiej (prowincje Gilan oraz Mazandaran). Iran jest importerem netto żywności, jednakże osiągnął wysoki poziom samowystarczalności w produkcji pewnych produktów (pszenica, mleko, ryby, mięso). Rolnictwo opiera się przede wszystkim na średniej wielkości gospodarstwach rolnych (10-50 ha). Iran jest światowym potentatem w produkcji szafranu, pistacji, miodu, berberysu pospolitego oraz owoców jagodowych, a także daktyli. Ponadto wśród największych upraw znajdują się: ryż, jęczmień, kukurydza, buraki cukrowe i owoce ( jabłka i cytrusy) oraz rośliny strączkowe. Ogólnie rzecz ujmując, sektor charakteryzuje się prymitywnymi metodami upraw, jałową glebą oraz niedoborem wody. Pomimo to, realizowane są projekty mające na celu zwiększenie produkcji rolnej, budowane są wielofunkcyjne zapory i zbiorniki wodne wzdłuż rzek w górach Zagros i Alborz. Ponadto trwają procesy modernizacji i mechanizacji upraw i hodowli zwierząt, a także programy redystrybucji ziemi. W związku z ograniczoną ilością opadów, wysokim wskaźnikiem parowania oraz destrukcyjną gospodarką rolną i wodną, Iran jest zaliczany do grupy państw podatnych na degradację gleby, erozję wietrzną i pustynnienie. Wg organizacji Forests, Range and Watershed Management Organization, procesem tym zagrożone jest ok 100 mln ha powierzchni kraju. Przemysł samochodowy: Rynek motoryzacyjny w Iranie, po sektorze węglowodorów i wydobywczym, jest jednym z kluczowych dla Islamskiej Republiki Iranu. Niektóre źródła wskazują, że wraz z branżami pokrewnymi stanowi trzecią największą gałąź irańskiej gospodarki. Wg oficjalnych danych w Iranie zarejestrowanych jest ok. 1200 podmiotów produkujących części i podzespoły wykorzystywane w produkcji pojazdów. Do największych graczy na rynku zalicza się Iran Khodro Company i Saipa Motor Corporation (te dwa podmioty mają ok 65% udziału w rynku), a także Pars Khodro, Renault Pars, Peugeot, Zamyad i Nissan. Należy jednak zaznaczyć, że po przywróceniu sankcji gospodarczych, ten sektor gospodarki zanotował znaczne spadki w produkcji, przede wszystkim ze względu na przerwanie łańcucha dostaw podzespołów i części zamiennych. Obecnie irański przemysł samochodowy nie ma dostępu do nowoczesnych i sprawdzonych podzespołów stosowanych w przemyśle motoryzacyjnym, w związku z czym występuje duży popyt na produkty odpowiedniej jakości od poddostawców renomowanych firm motoryzacyjnych. Dane szacunkowe wskazują, ze w Iranie zarejestrowanych jest ponad 10,9 mln. pojazdów. Są to głównie samochody rodzimej produkcji, głównie oparte na licencjach koreańskich i francuskich, gdzie przeważają technologie lat ‘90, o nieco podwyższonych standardach technicznych i bezpieczeństwa. Większość aut spełnia normy Euro 4, co w połączeniu z niską jakością paliwa wytwarzanego w IRI powoduje, że znaczna część produkcji skierowana jest tylko na rynek wewnętrzny oraz dla krajów ościennych. Sektor samochodowy objęty jest amerykańskimi sankcjami gospodarczymi. Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych Wyszczególnienie Rok bieżący lub rok z aktualnie dostępnymi danymi rok poprzedni PKB 410,1 mld $ (2020) 458,5 mld $ (2019) PKB na jednego mieszkańca 6,476 $ (2019) 5,506 $ (2019) Tempo wzrostu PKB w procentach 0,7% (2020) -4,9% (2019) Relacja całkowitego długu publicznego do PKB w procentach 52% (2020) Stopa inflacji (indeks cen konsumpcyjnych CPI) w procentach 42 % (2020) 31 % (2019) Stopa bezrobocia w procentach 9,6% (2020) 12,1% (2019) Wartość obrotów handlu zagranicznego (w Euro lub USD) 65,5 mld $ (2020) 55,3 mld $ (2019) Wartość eksportu (w Euro lub USD) 24,4 mld $ (2020) 27 mld $ (2019) Wartość importu (w Euro lub USD) 38,8 mld $ (2020) 28,3 mld $ (2019) Relacja deficytu/nadwyżki na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego do PKB w procentach b/d b/d Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w kraju urzędowania (w Euro lub USD) b/d b/d Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich kraju urzędowania za granicą (w Euro lub USD) b/d b/d Handel zagraniczny Handel zagraniczny Iranu, od czasu przywrócenia sankcji gospodarczych przechodzi proces transformacji i ukierunkowania na rozwój współpracy z Chinami, krajami azjatyckimi i krajami regionu BW, kosztem spadku wymiany handlowej z państwami UE. Handel IRI z 15 sąsiednimi krajami w pierwszym półroczu 2021 r. wyniósł 22,59 mld USD, z czego eksport osiągnął wartość 11,22 mld USD, a import wyniósł 11,37 mld USD. Głównymi partnerami handlowymi w regionie pozostają Irak (3,84 mld USD), Turcja (2,31 mld USD), ZEA (2,43 mld USD) i Afganistan (0,99 mld USD). Dla porównania bilans handlowy Iran – Chiny w 2020 r. wyniósł 18,7 mld USD. Inwestycje zagraniczne Brak danych Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym Iran jest członkiem w Organizacji Współpracy Gospodarczej (ECO), OPEC, Gas Exporting Countries Forum (GECF). W Światowej Organizacji Handlu (WTO). W 2021 r. został także przyjęty do SzOW. Stosunki gospodarcze z Unią Europejską Przed przywróceniem sankcji gospodarczych w 2018 r., UE wspólnie z Chinami była głównym partnerem handlowym IRI. Aktualnie UE (całościowo) zajmuje drugą lokatę w tym aspekcie. W 2020 r. UE wygenerowała 12,3% wymiany handlowej Iranu. Całkowity bilans handlowy pomiędzy UE a Iranem w wyniósł 4,5 mld euro, z czego eksport do IRI stanowił 3,8 mld euro, a import 0,7 mld euro. Z kolei Iran zajmuje 56. lokatę na liście partnerów handlowym UE. W ciągu pierwszych siedmiu miesięcy 2021 r. (styczeń-lipiec), wymiana handlowa Iran - UE osiągnęła 2,58 mld EUR, co oznacza spadek o 2,6% w porównaniu z analogicznym okresem ub. roku. Głównym partnerem handlowym stale pozostają Niemcy (1,01 mld EUR, spadek o 7% rok do roku ) oraz Włochy (0,35 mld EUR, spadek o 10,9% rok do roku). Dwustronna współpraca gospodarcza Gospodarcze umowy dwustronne Umowa między Rządem RP a Rządem Islamskiej Republiki Iranu w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu; Umowa o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Islamskiej Republiki Iranu; Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Islamskiej Republiki Iranu o współpracy gospodarczej. Teksty obowiązujących umów dostępne są na portalu Dwustronna wymiana handlowa Wymiana handlowa PL z IRI w okresie 2018 - 2020 r. (czyli od wystąpienia USA z porozumienia JCPOA) notowała systematyczny, gwałtowny spadek. Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku wartości wymiany handlowej IRI z całą UE. W pierwszym półroczu 2021 r. możemy zauważyć delikatne zwiększenie wymiany handlowej, jednak osiągane wartości pozostają znacznie poniżej tych z okresu obowiązywania JCPOA. Aktualnie Iran jako partner handlowy Polski, zajmuje 96 pozycję mierzoną wysokością eksportu i 94 pozycję mierzoną wysokością importu. Udział IRI w strukturze całej wymiany handlowej wynosi 0,02% (eksport) i 0,01% (import). W wartościach bezwzględnych do sierpnia br. Polska wyeksportowała towary o wartości 30,2 mln EUR i zakupiła dobra o wartości 24,3 mln EUR. Poniżej podstawowe dane statystyczne: EKSPORT Wartość w mln EUR Udział w rynku Pozycja Iranu jako partnera handlowego mierzona wysokością obrotów 2017 121,6 0,06% 67 2018 66,2 0,03% 82 2019 39,2 0,02% 100 2020 27,5 0,01% 108 Sierpień 2021 30,2 0,02% 96 IMPORT Wartość w mln EUR Udział w rynku Pozycja Iranu jako partnera handlowego mierzona wysokością obrotów 2017 83 0,04% 78 2018 152,1 0,07% 71 2019 21,6 0,01% 110 2020 30,3 0,01% 108 Sierpień 2021 24,3 0,01% 94 Wzajemne inwestycje Brak danych Współpraca regionalna* Brak danych Współpraca samorządów gospodarczych Brak danych Dostęp do rynku Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług Dostęp do rynku w Iranie jest utrudniony przez duży stopień biurokratyzacji oraz scentralizowania gospodarki, a także fakt, że od połowy 2018 roku rynek irański jest objęty sektorowymi sankcjami gospodarczymi, które w znacznym stopniu utrudniają nawiązanie relacji handlowych. W Iranie otrzymanie pełnej informacji o barierach w handlu i inwestycjach jest trudne. Prowadzi to do sprzecznych często wniosków, kiedy to nie jest jasne czy istnieją restrykcje czy nie, względnie czy są w mocy na określony czas. Eksporter napotyka na brak przejrzystości i jednoznaczności informacji w tym zakresie. Do podstawowych problemów należy także zaliczyć problemy z transferami bankowymi – polskie banki obecnie odmawiają przyjęcia zleceń realizacji transakcji do/z Iranu. Wynika to wprost z tzw. sankcji drugorzędnych, gdzie banki z aktywami i relacjami z USA nie mogą współpracować z Iranem. Ponadto w Iranie od końca 2018 roku funkcjonuje lista towarów, których nie wolno importować i eksportować. Osoby fizyczne oraz prawne mające zamiar prowadzić bezpośrednią aktywność ekonomiczną na terytorium Iranu muszą zarejestrować swoje działania w Ministerstwie Handlu oraz Irańskiej Izbie Handlowej. Rejestracja skutkuje wydaniem swego rodzaju „dowodu tożsamości” handlowej, który należy przedkładać przy zawieraniu wszelkich umów handlowych. Z kolei, rejestracja w Ministerstwie Gospodarki i Finansów IRI jest wymagana przy sprawach związanych z kwestiami celnymi oraz podatkowymi. Aktualnie najprostszym sposobem na nawiązanie relacji handlowych z Iranem wydaje się skorzystanie z usług oficjalnego pośrednika (podmiot taki jest oficjalnie zgłoszony i zarejestrowany w Irańskiej Izbie Handlu, Przemysłu, Górnictwa i Rolnictwa – ICCIMA). Pewnym zagrożeniem dla potencjału współpracy gospodarczej jest forsowana przez władze polityka tzw. gospodarki oporu, sprowadzająca się do wzmacniania własnych możliwości produkcyjnych i stosowania mechanizmów protekcjonistycznych, kosztem importu. Ważnym elementem jest także w tym kontekście dostosowanie oferty polskich przedsiębiorstw do rzeczywistych potrzeb irańskiego rynku oraz upodobań irańskich klientów, nieraz różniących się od preferencji klientów polskich. Dostęp do rynku pracy Brak danych Nabywanie i wynajem nieruchomości Brak danych System zamówień publicznych Brak danych Różnice kulturowe w kontaktach biznesowych Tradycyjnie w Iranie dominuje kultura spotkań osobistych, które są elementem budowania zaufania między partnerami. Spotkania organizowane są często nawet wówczas, gdy wiadome jest, iż nie przyniosą wiążących ustaleń – istotne jest podtrzymanie kontaktu z partnerem. Często praktykowane jest używanie w komunikacji służbowej maili prywatnych z adresów na gmail czy yahoo, a także wykorzystywanie w tym celu komunikatorów takich jak WhatsApp, Telegram, Facebook itp., dotyczy to także osób pełniących funkcje oficjalne. Jednym z kroków mogących pomóc w budowie wizerunku jest zaproszenie irańskiego kontrahenta do Polski w celu pokazania zakładu czy miejsc związanych z danym przedsiębiorstwem, pod warunkiem faktycznego zaawansowania rozmów. Kobiety przyjeżdzające z zagranicy traktowane są z szacunkiem. Są częstymi uczestniczkami polskich i europejskich delegacji biznesowych do Iranu. Należy jednak pamiętać o przestrzeganiu zasad islamskiego stroju – obowiązuje strój zakrywający sylwetkę, a na głowie należy mieć chustę. W praktyce można zastosować dłuższą marynarkę lub tunikę ze spodniami oraz chustę. Należy pamiętać, że podczas spotkań z przedstawicielami administracji publicznej podczas przywitania nie podaje się kobietom ręki, a jedynie skłania się głowę. Zasada ta zwykle nie obowiązuje podczas spotkań prywatnych. W większości wypadków irańscy przedsiębiorcy posługują się w stopniu co najmniej dobrym j. angielskim. W niewielu przypadkach konieczne jest korzystanie z usług tłumacza. Jeśli kierownictwo firmy nie zna języka w wystarczającym stopniu, zwykle zaprasza na rozmowę jednego z pracowników, który tłumaczy spotkanie. Podczas spotkań przyjęte jest wręczanie drobnych upominków np. gadżetów firmowych. Należy pamiętać, że podczas spotkań oficjalnych nie należy wręczać alkoholu, który jest w Iranie zakazany. Ze względu na obowiązujący w Iranie dress code nie jest także praktykowane ofiarowywanie krawatów. Generalnie irańscy przedsiębiorcy postępują w sposób uczciwy. Problematyczna – z europejskiego punktu widzenia – może okazać się niechęć do odmawiania wprost. W irańskiej kulturze bezpośrednia odmowa jest uważana za obrazę, dlatego chcąc odmówić rozmówca zacznie kluczyć, sugerować inne rozwiązania lub nie będzie chciał wskazać terminu. Przeciąganie podejmowania decyzji nie musi jednak oznaczać decyzji negatywnej, a wynika z długotrwałego procesu budowania zaufania i odmiennych od europejskich uwarunkować podejmowania decyzji. Zdarzają się przypadki prób wyłudzenia zaproszeń od polskich firm w celu otrzymania wiz Schengen. Oszustwo polega na wysłaniu przez nieznaną osobę e-maila z prośbą o wystawienie zaproszenia wizowego na wskazany termin w celu przeprowadzenia pilnych rozmów biznesowych. Wiadomości te są zwykle pisane bardzo słabym j. angielskim i są łatwe do „przejrzenia”. Przydatne kontakty i linki à Izba Handlowa, podmiot podległy Ministerstwu Przemysłu i Handlu Iranu - à Irańska Organizacja Promocji Handlu à System informacji taryfowej ISZTAR, – pozwala dokonać sprawdzeń, czy eksport danego towaru do Iranu objęty jest ograniczeniami lub zakazem. Sprawdzeń dokonuje się za pomocą kodu taryfy celnej produktu. --> Organization for Investment, Economic and Technical Assistance of Iran – Invest in Iran. Na stronie informacje o trybie rejestracji spółki w Iranie oraz informacje na temat projektów inwestycyjnych. àIran International Exhibitions Co. Publiczna firma organizującą najważniejsze imprezy targowe w Iranie. Na stronie dostępny jest kalendarz targów. Najważniejsze irańskie targi odbywają się zwykle na terenie Międzynarodowych Targów Teherańskich. à Irańsko – Polska Izba Handlowy à unijny helpdesk ds. współpracy z Iranem Data aktualizacji: Gospodarze zaskoczyli nas z rana wątróbką z cebulką. Pięknie dziękujemy, żegnamy się i uderzamy w kierunku Iranu. Jako, że dom naszych gospodarzy był ostatnim w mieście, sto metrów od furtki zaczyna się pierwszy dzisiaj, blisko dziesięciokilometrowy podjazd. Trochę zasmuceni tym faktem, psychicznie nastawiamy się na co najmniej godzinne podjeżdżanie, jednak los miał dla nas inne plany na ten ranek. Dosłownie po przejechaniu stu pierwszych metrów i kilku obrotach korbą łapie nas autostop. Nie my go, lecz wyjątkowo on nas. Do pracy jechała akurat ekipa drogowców i kiedy na dźwięk silnika ciężarówki odwróciłem głowę, ledwo nawiązaliśmy z nimi kontakt wzrokowy – oni już machali do nas z paki zachęcając do wsiadania. Szczęście jest tym większe, że minęło nas w przeciągu dnia nie więcej jak 4 ciężarówki i kilkanaście samochodów. Chwilę potem byliśmy już wraz rowerami na górze Ziła i w taki oto sposób zaczynamy nasza dzisiejszą jazdę. Autostop, który sam zlapal autostopowiczów Jechało się miło. Jeden robotnik trzymał mój rower, drugi robotnik trzymał rower Piotrka, trzeci przymierzał moje okulary, a my zostaliśmy posadzeni na ławeczce, plecami opierając się o kabinę. Kiedy porobiliśmy zdjęcia naszym dobrodziejom, lekko się rozgościliśmy i nastawiliśmy się na dłuższą jazdę, okazało się, że oni wcale nie jadą tak daleko jak to myśleliśmy, że się dogadaliśmy. Porozumiewaliśmy się oczywiście głównie za pomocą gestów i domysłów, wtrącając co jakiś czas nazwę miasta Chakaten. Po niespełna 5 kilometrach panowie oznajmiają, że kończymy jazdę, bo oni mają dziurę w jezdni do załatania, a my resztę tego pierwszego podjazdu musimy pokonać o własnych siłach. Teren cały czas faluje, ale nachylenie drogi jest na wysoce akceptowalnym poziomie. Olbrzymich rozmiarów góra czeka nas dopiero w połowie dnia, a to jest jedynie przedsmak, rozgrzewka, mała próba generalna naszych możliwości. Od tejże przełęczy do granicy jest tylko 60 kilometrów, przy czym 30 z górki i również 30 po płaskim. Jeśli uda nam się pokonać podjazd względnie szybko, to jest nadzieja na dotarcie do Iranu przed zmrokiem. Tymczasem jedziemy wzdłuż granicy z Azerbejdżanem, gdzie droga momentami nawet przekracza granicę (tak przynajmniej pokazuje GoogleMap). Jest w miarę chłodno i naszło sporo chmur – co jest akurat dobrym omenem przed czekającymi nas stromiznami. Początkowo cały ten dojazd do granicy z Iranem miał wyglądać zupełnie inaczej, mianowicie chcieliśmy jechać przez miasteczko Kadżaran. Całkowicie inną trasą, pociągniętą bardziej na zachód i prowadząca finalnie na to samo przejście graniczne. Niestety wczoraj w Kapan – gdzie był rozjazd na obie drogi – okazało się, że jest ona zamknięta ze względu na jakieś osuwiska czy inne nieszczęście i niejako zostaliśmy zmuszeni do wybrania alternatywnej drogi prowadzącej przez Tsav i niejaki Park Narodowy Arevik. Pokonując kolejno dwie przełęcze po 1200 metrów, zaczynamy nieśmiało zbliżać się do wcześniej wspomnianego kolosa mierzącego ponad dwa kilometry. Samochodów jak na lekarstwo, a co za tym idzie szanse na złapanie stopa mizerne. Pakujemy w siebie po batoniku i ochoczo zabieramy się do pedałowania. No dobra, może czasem zerkamy do tyłu w poszukiwaniu potencjalnej ciężarówki, ale najwidoczniej limit autostopów wyczerpaliśmy z samego rana. Chmury utrzymują się praktycznie cały czas, momentami nachylenie robi się ostrzejsze, ale na ogół jedzie się przyjemnie i bez większego nakładu sił. Podjazd o długości niespełna 20 kilometrów wije się kolejnymi wzgórzami niczym groźnie wyglądające, niezidentyfikowane, czarne węże pełzające poboczami drogi. Pokonując kolejne zakręty nie sposób odgadnąć, w którym kierunku została poprowadzona droga i gdzie znajduje się przełęcz. Jesteś pewny, że szczyt będzie gdzieś tam za drzewami na prawo od drogi, a tutaj okazuje się, że ta została pociągnięta w zupełnie odwrotnym kierunku. Takie to urozmaicenie podczas monotonnej i ciągnącej się w nieskończoność jazdy. Zatrzymuję tymczasem jeden akurat przejeżdżający samochód, celem doinformowania się. Pytam grzecznie kierowcę ile kilometrów zostało do przełęczy i czy aby na pewno jedziemy w dobrym kierunku. Facet w średnim wieku zmarszczył brwi, porozumiewawczo spojrzał na dwie współpasażerki i stwierdził, że droga prowadzi do Agarak, omijając wcześniej Meghri – czyli dokładnie tam gdzie chcemy jechać. Jeśli zaś chodzi o kilometry do przełęczy to mówi, że nie powinno być więcej jak 5, ale głowy nie da. Poza tym, raczej nic spektakularnego się nie dzieje, jedynie raz zostaliśmy zgarnięci z drogi przez robotników zajmujących się wyciąganiem ciężarówki, która wypadła na zakręcie w nocy. Nieszczęśnik zmiótł barierki ochronne, skosił kilkanaście drzew i wylądował na samym dole skarpy. Zginął na miejscu. Sami robotnicy troszeczkę się nudzili czekając na jakiś większy transport, to też zaprosili nas na małe śniadanie. Majster – fan motoryzacji – opowiadał jak to jeździł po Europie swoją ciężarową Scanią i zachęcał nas, żebyśmy poczekali aż nadjedzie pomoc i wtedy oni zabiorą nas na przełęcz. Robotnicy którzy zaprosili nas na posiłek. Zajmowali się wyjmowaniem ciężarówki, która spadła z skarpy zeszłej nocy ... ciężarówka... kierowca zginął na miejscu. Dziękujemy za ofertę, ale postanawiamy sami podjechać te kilka serpentyn. Kiedy okazało się, że na liczniku stuknęło już 10 kilometrów, a przełęczy dalej nie było widać, z góry nadjeżdża samochód i zatrzymuje się na poboczu po drugiej stronie drogi. Wysiada z niego ten sam gościu i tym razem stanowczo oznajmia, że do przełęczy zostało równe 6 kilometrów. Jeszcze zerknął raz na swój licznik i upewniwszy się, że policzył dobrze ponownie kiwnął twierdząco głową. Dobry człowiek specjalnie dla nas zmierzył odległość i choćby przez wzgląd na to jestem mu wstanie wybaczyć wcześniejszą wpadkę. Jeszcze poprosił o zdjęcie wraz z żoną (jak mniemam) i odjechał w pośpiechu. Miły akcent na rozstanie się z Armenią i Ormianami. Niedługo potem byliśmy już na przełęczy i szanse na dojechanie do Iranu były jak najbardziej prawdopodobne. Uwielbiam ten moment, kiedy po pokonaniu ostatnich metrów podjazdu wyłania się całkowicie nowy, często zaskakujący widok. Na górze żadnego znaku informującego o przełęczy, a już na pewno nie o wysokości. Specjalnie odpalony na tę okazję GPS w telefonie informuje o ponad 2300 metrach, więc całkiem niezły wynik. Oczom naszym ukazują się przepastne pasma górskie. Niezliczona ilość poszarpanych, ostro zakończonych i bliźniaczo podobnych do siebie szczytów. Czeka nas teraz piękny zjazd, prowadzący aż do samej granicznej rzeki Araks. Porcja zdjęć z zjazdu: Opuszczona wioska po drodze... zjazd w stronę rzeki Araks - granicznej z Iranem Kiedy wreszcie docieramy do granicy, oczom naszym ukazuje się rwący, pokaźnych rozmiarów wodny potwór, ogrodzony z obu stron drutem kolczastym, kilkurzędowym płotem (oczywiście pod napięciem) i znakami informującymi o zakazie fotografowania. Nagle temperatura skacze do co najmniej 35 stopni i wszystkie polary i długie spodnie lądują z powrotem w sakwach. Teraz już na dobre 2,3 tygodnie, ponieważ meteorolodzy raczej nie przewidują anomalii pogodowych w Iranie i jakiegoś nagłego ochłodzenia… Szczęśliwie jadąc wzdłuż rzeki mamy wiatr w plecy, więc całkiem sprawnie przemieszczamy się w kierunku przejścia granicznego Agarak – Nordooz. Po drodze mieliśmy jeszcze małą kontrolę paszportów przez Ormiańskiego pogranicznika. Straciliśmy przez to trochę czasu, ponieważ mundurowy czekał długo na potwierdzenie telefoniczne, że nie jesteśmy gdzieś notowani i trochę zaczynaliśmy się bać o to, gdzie złapie nas noc. Nie mamy pojęcia jak długo potrwa jeszcze kontrola na przejściu, a wszyscy wiedzą, że nocowanie w sąsiedztwie granicy nie jest zbyt mądrym posunięciem. Mając w pamięci to, że w Iranie jest prohibicja, udajemy się jeszcze na ostatnie piwko w przydrożnym barze. Kobieta tam sprzedająca opowiada jak to się żyje przy granicy z Iranem, twierdzi, że w porządku, do Irańczyków nic nie ma, ale sama w swoim długim życiu nie odwiedziła nigdy sąsiada zza rzeki. Jak mówi, nie zależy jej, tu jest przecież dobrze, wszystko ma i co ona w ogóle by tam miała robić u tych całych ‘muslimów’. Zachęca nas także do wzięcia pokoju w jej małym hoteliku, ale niestety nie stać nas na takie luksusy. Mimo to pani częstuje nas serem, pomidorami i życzy powodzenia. Żegnamy się i nieśmiało podążamy w kierunku szlabanu granicznego. Ostatnie piwko zaraz przed granicą... Przejście graniczne Armenii z Iranem jest dość rozległe i można dostać się tam taksówką z Agarak, udać pieszo lub też ta jak my rowerem. Dowolność wyboru. Wizę oczywiście trzeba wyrobić wcześniej i nie ma takiej możliwości, żeby otrzymać ją na granicy. Cały proces wyrabiania wizy jest dość skomplikowany i nietani… Na granicy bez większych ceregieli. Rowery przeprowadzamy przez długi korytarz, na końcu którego krótkim salam wita nas oficer siedzący w swojej małej kanciapie. Wszyscy pogranicznicy zawsze wyglądają tak samo. Ospali, znudzeni, zrezygnowani. Ten także niemrawo przygląda się wizie i skrupulatnie, z wybitnie angielską flegmą wklepuje wszystkie nasze dane do komputera. W następnym okienku inny celnik przybija pieczątkę, sprawdza wizę, zadaje kilka pytań dotyczących nas i naszych celów podróży i … to wszystko. Nawet nikt nie zapytał co mamy w sakwach, nie mówiąc już o ich prześwietlaniu czy chociażby zajrzeniu do środka. Na koniec mundurowy rzuca równie ospale Khodafez i już jesteśmy w Iranie. Ps. Zwrot ten znaczy w Farsi – Do Widzenia lub bardziej poetycko – Niech Bóg Cię chroni. Nie wnikam, którego boga miał na myśli celnik i który ma większa moc na pograniczu chrześcijaństwa i islamu, ale miło z jego strony. Dobry ospały człowiek. Po drodze wymieniamy jeszcze po 50 dolarów u cinkciarza. Należy pamiętać, że w Iranie są jakby dwa kursy wymiany walut i nigdy, przenigdy nie wymieniajcie w bankach i innych oficjalnych instytucjach. Można stracić naprawdę wiele. Po lekkich negocjacjach z Panem cinkciarzem jesteśmy w IRANIE. W kraju ajatollachów, perskich dywanów, kraju tajemniczym, kraju gdzie litrami pija się czarną herbatę, gdzie Polska to Lahestan, kraju podobno życzliwych i otwartych ludzi i kraju gdzie homoseksualizm i picie alkoholu karane jest śmiercią. Niby dużo czytaliśmy, sporo artykułów, relacji na blogach, książek i niby wiemy czego się spodziewać, ale jakieś obawy i sporo niepewności pozostało. Dodatkowo zakładamy jeszcze na granicy długie spodnie, które prawo obowiązujące w Iranie (szariat) nakazuje nosić mężczyznom. Jak to jest naprawdę i czy tyczy się to rowerzystów przekonamy się w późniejszych dniach, ale jak na razie strach przed nieznanym bierze górę i wolimy nie ryzykować. Wszystkie wyobrażenia o Irańczykach, których niewielka ilość zaprzątała jeszcze nasze głowy, runęły 300 metrów od granicy. Pierwszy Irańczyk jakiego zapytaliśmy o drogę, zaraz po zatrzymaniu samochodu na poboczu i wyjściu do nas, zanim nawet odpowiedział nam na pytanie, pierw zapytał czy coś się stało i jak może nam pomóc. Obowiązkowo zapytał także skąd jesteśmy i pochwalił się, że również kiedyś jeździł z kolegą rowerami obwieszonymi sakwami. Z uśmiechem na ustach – całkiem niezłym angielskim – powitał nas w swoim kraju, obdzwonił 3 znajomych, aby upewnić się, że posyła nas właściwą drogą i na koniec poprosił o zdjęcie na pamiątkę – żeby móc pokazać właśnie znajomemu sakwiarzowi. W miedzyczasie kilku innych rozentuzjazmowanych kierowców radośnie trąbiło w naszym kierunku – życzliwie przy tym machając. Nikt nie krzyczał, nikt nie groził…. Tak nas wita Iran, jednak na szersze obalanie stereotypów przyjdzie jeszcze czas w późniejszych wpisach. Wszak spędzimy tutaj ponad 2 tygodnie. Tymczasem robi się ciemno, a my jesteśmy w dalszym ciągu obok granicy. Wszyscy podróżni zgodnie twierdzą i jest to zasada numer jeden tycząca się noclegów na dziko, że nie należy spać przy granicy żadnego państwa. Jeśli jest to Iran, to tym bardziej. Dramatyzmu całej sytuacji dodaje to, że zaczął się właśnie podjazd i kilometry wpadają nad wyraz wolno. Nie mamy wyjścia i zmuszeni jesteśmy rozbijać się raptem 1500 metrów w linii prostej od granicy… To nie jedyny problem. Znalezienie miejsca na namiot także nie było łatwe. Mimo że wokoło żadnych zabudowań i świateł, ciężko było znaleźć jakieś płaskie, a zarazem osłonięte od drogi i granicy miejsce. W końcu kiedy było już bardziej ciemno niż jasno, odbiliśmy na kamienną ścieżkę, prowadzącą gdzieś jeszcze bardziej w górę i nie wybrzydzając zaczynamy brać się za rozkładanie namiotu. Tak – tym razem tylko jednego, ponieważ nie było czasu ani miejsca na dwa, a trzeba jeszcze coś przecież ugotować do jedzenia zanim totalnie będzie ciemno. Tym sposobem Piotrek bierze się za rozstawianie i mocowanie namiotu, a ja za odpalanie kuchenki. Obaj walczymy przy tym z mocnym wiatrem, który ani nie pozwala założyć tropiku na namiot, ani zagotować wody pod makaron… Kiedy już się uporaliśmy z całym tym biwakiem, wszystko ogarnia głucha cisza. Wiatr ustępuje, wokoło ciemna pustka, żadnych lamp. Szczęśliwie udało się nam znaleźć takie miejsce, że z drogi nas praktycznie nie widać, a od granicy dzieli nas niewielka skarpa. Tym sposobem jesteśmy w miarę bezpieczni, ale i tak trochę boimy się nocnej wizyty jakichś pograniczników. Wszak mogą za tym iść niemiłe konsekwencje z posądzeniem o szpiegostwo włącznie. Uważany za klejnot w koronie islamu Iran, łączy wspaniałą kalejdoskopową architekturę mozaikowych meczetów i pałaców ze wspaniałą atmosferą, na którą składa się głownie serdeczne przyjęcie mieszkańców tego kraju. W tym artykule przeczytasz o: Iran- Informacje ogólne Iran to państwo położone na Bliskim Wschodzie o powierzchni 1 628 771 km2. Od zachodu graniczy z Turcją, Irakiem i Nachiczewańską Republiką Autonomiczną, od północy z Armenią, Azerbejdżanem i Turkmenistanem, a od wschodu z Afganistanem i Pakistanem. Do granic Iranu przylega także południowe wybrzeże Morza Kaspijskiego oraz wody Zatoki Perskiej i Omańskiej. Irańczycy to jedyni spadkobiercy starożytnej Persji – imperium, które w największym okresie swojego rozkwitu rozciągało się od Zatoki Perskiej do Morza Śródziemnego. Ślady tej cywilizacji to jedne z największych atrakcji turystycznych Iranu. Ten kraj ma jednak znacznie więcej do zaoferowania. Turystyka w Iranie Turystyka w Iranie jest jedną z najdynamiczniej rozwijających się gałęzi gospodarki, a rząd tego kraju coraz śmielej zachęca gości z zagranicy do odwiedzin. Chwali się zarówno bogactwem kultury, jak i zapierającymi dech w piersiach widokami. Przekłada się to na rosnący - niemal z roku na rok - ruch turystyczny. Według Światowej Organizacji Turystyki Narodów Zjednoczonych (UNWTO – United Nations World Tourism Organisation), w 2018 roku Iran odwiedziło 7 milionów 295 tysięcy turystów i był to wzrost w stosunku do 2017 roku o 49%(1) . Dane te opublikowano w raporcie International Tourism Highlights 2019. Ten sam dokument mówi także o tym, że wspomniana liczba turystów wynosi ponad 2% wszystkich osób, które odwiedzają Azję. Zostawiają oni w Iranie w sumie 4,4 miliarda dolarów – statystycznie więc każdy turysta wydaje około 600 dolarów. Iran to kraj zdecydowanie warty zobaczenia i doświadczenia, ale każdy, kto zdecyduje się tam pojechać, musi pamiętać o kilku istotnych kwestiach. Najważniejsza z nich to wiza. Procedura otrzymania możliwości wjazdu do kraju może być dość uciążliwa, co wprost przyznają irańskie władze na oficjalnej stronie turystycznej kraju (2). Zaledwie kilkanaście państw na świecie cieszy się przywilejem możliwości wjazdu do Iranu bez wizy. Polacy, którzy chcieliby odwiedzić ten kraj, powinni starać się o wizę turystyczną. Teoretycznie można ją otrzymać na kilku międzynarodowych lotniskach w Iranie, ale uprzednio trzeba złożyć elektroniczny wniosek za pośrednictwem serwisu internetowego (3). W praktyce może okazać się, że urzędnik graniczny nie wyda wizy. O wiele lepszym pomysłem jest wyrobienie wizy przed wyjazdem w ambasadzie Iranu w Polsce (4). Warto zrobić to z pewnym wyprzedzeniem, bo procedura trwać może nawet do dwóch miesięcy – zwłaszcza w gorącym okresie turystycznym. Warunkiem otrzymania wizy jest posiadanie paszportu ważnego co najmniej 90 dni oraz uiszczenie odpowiedniej opłaty. Trzeba też pamiętać, że Iran z powodu napiętych stosunków dyplomatycznych z Izraelem może nie wydać wizy osobie, która ma w paszporcie pieczątkę lub wizę tego kraju sprzed co najmniej roku. Obywatele Izraela natomiast w ogóle nie mogą starać się o możliwość wjazdu. Turystyczna wiza irańska ważna jest przez miesiąc. Przed wyjazdem do Iranu warto też zapoznać się z informacjami dla Polaków wybierających się do tego kraju na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Znajdują się tam najważniejsze informacje oraz ostrzeżenia dla podróżnych (5). Na miejscu można liczyć natomiast na wsparcie Polskiej Ambasady w Teheranie(6), z którą można kontaktować się zarówno telefonicznie, jak i mailowo. Warto zapoznać się także z informacjami dotyczącymi irańskich obyczajów, a także przedmiotów zakazanych w tym kraju i niedopuszczonych do wwiezienia na jego teren(7) . Iran- historia Pierwszym państwem na terenie dzisiejszego Iranu był Elam ze stolicą w Suzie. Początki tej cywilizacji sięgają 3400 r. – wtedy najprawdopodobniej zaczęły powstawać pierwsze elamickie miasta. W VII w. Elam został włączony do Persji. Do największego rozkwitu imperium doszło za panowania dynastii Achemenidów, z której wywodzili się władcy, tacy jak Cyrus I czy Dariusz Wielki. Persja rozciągała się wówczas od Zatoki Perskiej aż do wybrzeży Morza Śródziemnego. W IV w. Persja została pokonana przez Aleksandra Wielkiego, który podbił jej całe terytorium wraz z najdalszymi wschodnimi prowincjami. Po jego śmierci królem na Bliskim Wschodzie został Seleukos, założyciel dynastii Seleukidów. Jego królestwo podobnie jak inne monarchie hellenistycznie szybko się jednak rozpadło. Wschodnie prowincje zajęli Partowie, natomiast Azja Mniejsza i Syria zostały wchłonięte przez Cesarstwo Rzymskie w I w. W IV w. na terenie dzisiejszego Iranu rozprzestrzeniło się chrześcijaństwo, był to jednak kościół całkowicie odrębny od Rzymu i Bizancjum. Chrześcijanie w Persji nigdy nie zdominowali też rodzimego zoroastryzmu. Kres obydwu wierzeniom położyły najazdy arabskie i pojawienie się Islamu – w VIII w. większość Persów była już muzułmanami. Arabowie nie byli jednak w stanie narzucić im swojego języka i kultury. Mieszkańcy tego regionu po dziś dzień posługują się językiem perskim zapisanym jedynie arabskim alfabetem. XIII i XIV w. to czas katastrofalnych w skutkach najazdów mongolskich. Persja, w zbliżonym do współczesnego Iranu kształcie, odzyskała niepodległość dopiero w XVI w. Wtedy również oficjalną państwową religią stał się Islam w szyickiej wersji. W XIX w. o wpływy w Persji zaczęła rywalizować Rosja i Wielka Brytania. Persji udało zachować niepodległość kosztem strat terytorialnych i stopniowego uzależniania się od wpływu europejskich mocarstw. Rosja zadowoliła się przejęciem Zakaukazia, Wielka Brytania dostała natomiast koncesję na wydobycie ropy naftowej, budowę sieci telegraficznej i poczty. Po I Wojnie Światowej i Rewolucji Październikowej Bolszewicy próbowali ogłosić Iran radziecką republiką, ale na skutek wspieranego przez Brytyjczyków puczu wojskowego, byli zmuszeni się wycofać. W 1935 r. wraz z liberalnymi reformami wprowadzono nową nazwę dla intensywnie modernizującego się państwa – Iran. W czasie II wojny światowej na terenie Iranu stacjonowały wojska alianckie. Sprzymierzeni Brytyjczycy i Rosjanie doprowadzi do osadzenia na tronie Mohammada Reza Pahlawiego, który pozostał szachem Iranu aż do 1979 r., kiedy to przeciwna liberalnym rządom Rada Rewolucyjna zmusiła go do opuszczenia kraju i utworzyła opartą na prawie szariatu Islamską Republikę Iranu. Nowy rząd zerwał stosunki dyplomatyczne z Izraelem i RPA. W Iraku usiłował natomiast szerzyć rewolucyjne idee, co było jedną z przyczyn wybuchu wojny irańsko-irackiej, która trwała od 1980 do 1988 r. Ostatnimi laty Iran coraz bardziej otwiera się na świat. W 2015 r. prezydent Hasad Rouhani podpisał międzynarodowe porozumienie z USA, Rosją, Wielką Brytanią,Francją, Chinami i Niemcami, które zniosło sankcje gospodarcze nałożone na Iran w zamian za zgodę na kontrolę irańskiego programu rozwoju broni nuklearnej. Iran- geografia Iran praktycznie ze wszystkich stron otoczony jest przez łańcuchy górskie. Od Turcji i Iraku oddzielają go Góry Kurdystańskie i Góry Zagros, a od Pakistanu i Afganistanu Góry Wschodnioirańskie. Wzdłuż wybrzeża Morza Kaspijskiego rozciąga się natomiast pasmo Elbrus – to w tym paśmie znajduje się najwyższy szczyt górski Iranu – Demawend (5610 m będący w rzeczywistości drzemiącym wulkanem. Tereny nizinne w Iranie ograniczają się do wybrzeży Morza Kaspijskiego i Zatoki Perskiej oraz pogranicza z Irakiem (w Iranie leży niewielki fragment Niziny Mezopotamskiej). Sieć rzeczna w Iranie najlepiej rozwinięta jest w południowo-zachodniej części kraju. Przepływa tamtędy najdłuższa rzeka Iranu Karun, będąca dopływem Szatt al-Arab, wraz z którą wpada do zatoki Perskiej. Inne stałe rzeki w Iranie to Dijala i Mały Zab (dopływy Tygrysu) oraz Ghezel Ouran, która znajduje ujście w Morzu Kaspijskim. Wszystkie wspomniane rzeki mają swoje źródła w Górach Zagros. Leżąca dalej na wschód Wyżyna Irańska to w większości obszar bezodpływowy. Występują tam jedynie nieliczne rzeki okresowe. W centralnej części wyżyny znajdują się dwie duże pustynie – Wielka Pustynia Słona i Pustynia Lota. Największym jeziorem Iranu jest położone w zagłębieniu tektonicznym jezioro Urmia. Niestety jego powierzchnia systematycznie się zmniejsza, obecnie stanowi zaledwie 10% pierwotnie zajmowanego terenu. Fauna i Flora Zaledwie 10% całej powierzchni Iranu jest zalesiona. Lasy koncentrują się przede wszystkim na wybrzeżu Morza Kaspijskiego, gdzie rosną cyprysy, wiązy i dęby oraz w Górach Zagros – te z kolei są porośnięte przez dęby, klony i drzewa czeremchy. Bogate w roślinność są także północne stoki Gór Elbrus – można tam się natknąć dęby, buki i graby. W pozostałej części kraju występuje uboga roślinność stepowa i pustynna. Iran jest jedynym krajem azjatyckim, gdzie występują jeszcze gepardy. Są one nieco mniejsze od swoich afrykańskich kuzynów. Żyją głównie na stepach i terenach pustynnych. Poza gepardami na pustyniach można spotkać gazele, osły azjatyckie, szakale i rysie stepowe. W górach na północy kraju żyją natomiast jelenie, sarny, dziki oraz niedźwiedzie brunatne i rysie. Klimat Iranu Iran to bardzo duży kraj, dlatego klimat jest tam mocno zróżnicowany. Najgoręcej jest na południu – ta część kraju leży w strefie klimatu zwrotnikowego. Latem temperatury sięgają tam nawet 50°C, zimą wahają się w okolicach 20°C, noce są jednak znacznie chłodniejsze. Irańskim biegunem zimna jest wybrzeże Morza Kaspijskiego. W miastach takich jak Tabriz temperatura zimą waha się w okolicach 0°C. Jeszcze chłodniej jest w górach, gdzie w czasie zimowych miesięcy utrzymuje się śnieg. Najcieplejszym miesiącem w tym regionie jest sierpień – średnia dzienna temperatura to wówczas 27°C. Na pustyniach w środkowej części kraju jest bardzo sucho. Opady czasami nie występują tam nawet przez kilka lat. Latem, podobnie jak na wybrzeżu, temperatury w dzień sięgają 50°C, w nocy powietrze ochładza się do kilkunastu stopni. Zimą, w nocy często występują przymrozki, ale w dzień jest dość ciepło. Ludność Persowie stanowią obecnie ok. 51% wszystkich mieszkańców Iranu. Druga połowa społeczeństwa to wieloetniczna grupa irańska, na którą składają się Kurdowie (7% społeczeństwa), Lurowie, Bachtiarowie, Mazandaranie i Gilanie. Oprócz nich na terenie kraju żyją Azerbejdżanie, Turkmeni i Arabowie. Irańczycy to przede wszystkim ludzie młodzi. Aż 70% całego społeczeństwa stanowią osoby, które nie ukończyły jeszcze 35 lat. Oficjalnym językiem w Iranie jest język perski. Porozumiewanie się po angielsku (zwłaszcza wśród wspomnianej wcześniej grupy) nie powinno stanowić jednak problemu. Obyczaje Zarówno mieszkańcy Iranu jak i turyści muszą się dostosować do obowiązujących w całym kraju norm obyczajowych. Oznacza to, że wszystkie kobiety, udające się z wizytą do Iranu, muszą zasłaniać nogi, dekolt, ręce oraz włosy. Hijab nie musi być jednak szczelnie owinięty wokół głowy. Iranki często upinają chustę na wysoko upiętych włosach, tak aby wystawały spod niej luźne kosmyki. Czador (szczelna zasłona na całe ciało) jest obowiązkowy jedynie w meczetach. W przypadku mężczyzn zabronione jest noszenie krótkich spodenek i zdejmowanie koszulek w miejscach publicznych (nawet na plaży, poza miejscami wyznaczonymi do pływania). = Iran jest jednak krajem bezpiecznym, a jego mieszkańcy są bardzo tolerancyjni i uprzejmi dla turystów. To, co oprócz ubioru, może zaskoczyć europejczyka w ich zachowaniu to sposób, w jaki jadają posiłki. Nawet jeśli w domu znajdują się typowo europejskie meble, jada się zawsze na podłodze. Choć to zakazane, zdarza się, że rodzinnym kolacjom towarzyszy alkohol. W czasie pobytu lepiej wstrzymać się jednak z piciem napojów wysokoprocentowych. Religia Iran to państwo wyznaniowe. Religią państwową jest islam szyicki, który wyznaje 99% społeczeństwa. Pozostały odsetek stanowią Ormianie – szyicki rząd nie stosuje jednak żadnych opresji wobec mniejszości chrześcijańskiej. Zwyczaje związane z religią mają wpływ na niemal wszystkie dziedziny życia. Zabronione jest picie alkoholu i podawanie ręki obcej osobie płci przeciwnej. Segregacja ze względu na płeć występuje niemal we wszystkich miejscach publicznych, nawet w komunikacji miejskiej. W trakcie Ramadanu (świętego miesiąca muzułmanów) w całym kraju obowiązuje ścisły post, podczas którego muzułmanie nie mogą nic jeść, ani pić od wschodu do zachodu słońca. Aktywny wypoczynek Obowiązkowym punktem zwiedzania Iranu są ślady perskiego imperium. Najwięcej tego typu skarbów kryje Persepolis i Naksz-e Rostam, gdzie można podziwiać wykute w skale grobowce starożytnych władców Persji. Pobytu w Iranie nie można sobie wyobrazić bez wizyty na pustyni. Szczególnie interesująca jest pod tym względem wyspa Keszm nad Zatoką Perską. Tamtejsze kosmiczne krajobrazy zachwycą każdego przybysza. Najsłynniejszą częścią wyspy jest bez wątpienia kanion Chahkooh. Po rzece, która dawniej płynęła na jego dnie, dziś praktycznie nie ma śladu. Woda wyżłobiła jednak w skałach tak fantazyjne kształty, że aż trudno jest uwierzyć, że to dzieło wyłącznie matki natury. Trekking w takim miejscu na pewno będzie niesamowitym doświadczeniem. Wszyscy miłośnicy wspinaczki górskiej powinni się udać także w Góry Zagros, gdzie można podziwiać liczne malownicze przełęcze (np. słynne Perskie Wrota, gdzie Aleksander Macedoński rozgromił wojska Dariusza III) i wodospady. Jedyną w swoim rodzaju atrakcją Iranu jest także Ali Sadr, czyli największa wodna jaskinia na świecie. Zwiedza się ją na rowerku wodnym. Na udostępnionej turystom trasie można podziwiać stalaktyty, stalagmity i prehistoryczne rysunki skalne. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) Data Publikacji: Polecane wycieczki Odpowiedzi blocked odpowiedział(a) o 17:19 Atlas - najwyższe pasmo górskie w Afryce. Rozciąga się na przestrzeni ponad 2000 km od wybrzeży Oceanu Atlantyckiego po Zatokę Kabiską na Morzu Śródziemnym. Znajduje się na teryturium trzech państw: Maroka, Algierii oraz Tunezji. Dzieli się na dwie części, zewnętrzną (nadbrzeżną) i wewnętrzną, rozdzielone Wyżyną Szottów i Mesetą Marokańską. Zostało wypiętrzone podczas fałdowań alpejskich. Są to najmłodsze tektonicznie alpidy. blocked odpowiedział(a) o 17:20 Atlas - najwyższe pasmo górskie w Afryce. Rozciąga się na przestrzeni ponad 2000 km od wybrzeży Oceanu Atlantyckiego po Zatokę Kabiską na Morzu Śródziemnym. Znajduje się na teryturium trzech państw: Maroka, Algierii oraz Tunezji. Dzieli się na dwie części, zewnętrzną (nadbrzeżną) i wewnętrzną, rozdzielone Wyżyną Szottów i Mesetą Marokańską. Zostało wypiętrzone podczas fałdowań alpejskich. Są to najmłodsze tektonicznie tam klimat podzwrotnikowy, roślinność śródziemnomorska z resztkami wytrzebionych w znacznym stopniu lasów cedrowych i cyprysowych. Najwyższym szczytem jest Dżabal Tubkal (4165 m Atlasu na pasma: * Atlas Wysoki * Atlas Średni * Rif * Atlas Tellski * Atlas Saharyjski * AntyatlasPowstanie gór Atlas wiąże się z kolizją nasuwających się z południa bloków kontynentalnych Afryki, Arabii, Iranu, Indii i kilku mikropłyt basenu śródziemnomorskiego z pd. wybrzeżami kontynentu Laurazji, w wyniku czego zostały sfałdowane i wypiętrzone. Atlas - najwyższe pasmo górskie w Afryce. blocked odpowiedział(a) o 17:19 Uważasz, że znasz lepszą odpowiedź? lub

pasmo górskie w iranie